یک یادداشت طولانی و جالب در مورد نظر سنجی اخیر بهترین فیلم های تاریخ سینمای امریکا

بخش دوم این نظر سنجی (نظر منتقد) نوشته پرویز جاهد است . 

نام منتقدانی که در این نظرخواهی شرکت کرده اند اعلام نشده ولی آنها از کشورهای مختلف، از آمریکا گرفته تا آمریکای جنوبی، اروپا، خاورمیانه، هندوستان و استرالیا برای شرکت در این نظرخواهی دعوت شده اند. 

 

در این نظرسنجی، هر منتقد، لیستی از ده فیلم برتر آمریکایی خود را ارائه کرده است. از منتقدان خواسته شده در ارائه لیست ده تایی شان تنها فیلم هایی را برگزینند که از نظر عاطفی بیشتر بر روی آنها اثر گذاشته باشند. 

در نظرسنجی بی بی سی،‌ هر فیلمی که بودجه اش از طرف استودیوها و منابع مالی آمریکایی تامین شده باشد، فیلم آمریکایی تلقی شده و می توانسته در این نظرخواهی، مد نظر قرار گیرد. به علاوه کارگردان های این فیلم ها الزاما نمی بایست در آمریکا متولد شده باشند بلکه فیلمسازان مهاجر از ملیت های دیگر را هم که با بودجه آمریکایی فیلم ساخته اند شامل بوده است.

در همین جدول، ۳۲ فیلم وجود دارد که فیلمسازان آنها نه تنها غیرآمریکایی اند بلکه برخی از فیلم هایشان حتی در خاک آمریکا هم ساخته نشده است.

"همشهری کین"، سال هاست که در نظرخواهی های مختلف به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینما شناخته شده و در لیست ده فیلم برتر تاریخ سینمای اغلب منتقدان فیلم بوده است.

آلفرد هیچکاک، بیلی وایلدر، استنلی کوبریک و استیون اسپیلبرگ هر کدام با ۵ فیلم و اورسون ولز، فرانسیس فورد کاپولا و هوارد هاوکز هر کدام با ۴ فیلم و جان فورد، چارلی چاپلین و مارتین اسکورسیزی هر کدام با ۳ فیلم، پیشتاز فیلمسازان دیگر در این نظرخواهی اند.

از وودی آلن، جان کاساوتیس، دیوید لینچ و ترنس مالیک، دو فیلم و از سیدنی لومت، سم پکین پا، رومن پولانسکی و ویلیام وایلر یک فیلم در این لیست قرار دارد.

۱۰۰ فیلم برتر سینمای آمریکا

۱- همشهری کین (اورسون ولز-۱۹۴۱)

۲- پدرخوانده (فرانسیس فورد کاپولا-۱۹۷۲)

۳- سرگیجه (آلفرد هیچکاک- ۱۹۵۸)

۴- ۲۰۰۱: ادیسه فضایی (استنلی کوبریک-۱۹۶۸)

۵- جویندگان (جان فورد- ۱۹۵۶)

۶- طلوع (مورنائو-۱۹۲۷)

۷- آواز در باران (استنلی دانن و جین کلی-۱۹۵۲)

۸- روانی (آلفرد هیچکاک-۱۹۶۰)

۹- کازابلانکا (مایکل کورتیس-۱۹۴۲)

۱۰- پدرخوانده/ قسمت دوم (فرانسیس فورد کاپولا-۱۹۷۴)

۱۱- آمبرسون های باشکوه (اورسون ولز- ۱۹۴۲)

۱۲- محله چینی ها (رومن پولانسکی- ۱۹۷۴)

۱۳- شمال از شمال غربی (آلفرد هیچکاک- ۱۹۵۹)

۱۴- نشویل (رابرت آلتمن-۱۹۷۵)

۱۵- بهترین سال های زندگی ما (ویلیام وایلر-۱۹۴۶)

۱۶- مک کیب و خانم میلر (رابرت آلتمن- ۱۹۷۱)

۱۷- جویندگان طلا (چارلی چاپلین-۱۹۲۵)

۱۸- روشنایی های شهر (چارلی چاپلین- ۱۹۲۵)

۱۹- راننده تاکسی (مارتین اسکورسیزی- ۱۹۷۶)

۲۰- رفقای خوب (مارتین اسکورسیزی- ۱۹۹۰)

۲۱- مالهالند درایو (دیوید لینچ-۲۰۰۱)

۲۲-حرص (اریک فون اشتروهایم- ۱۹۲۴)

۲۳- آنی هال (وودی الن- ۱۹۷۷)

۲۴- آپارتمان (بیلی وایلدر-۱۹۶۰)

۲۵- کار درست را انجام بده (اسپایک لی- ۱۹۸۹)

۲۶- سلاخ گوسفند (چارلز برنت-۱۹۷۸)

۲۷- بری لیندون (استنلی کوبریک- ۱۹۷۵)

۲۸- پالپ فیکشن ( کوئنتین تارانتینو- ۱۹۹۴)

۲۹- گاو خشمگین ( مارتین اسکورسیزی- ۱۹۸۰)

۳۰- بعضی ها داغشو دوست دارند (بیلی وایلدر- ۱۹۵۹)

۳۱- زنی تحت تاثیر (جان کاساوتیس- ۱۹۷۴)

۳۲- بانو ایو (پرستون استورجس- ۱۹۴۱)

۳۳- مکالمه (فرانسیس فورد کاپولا- ۱۹۷۴)

۳۴- جادوگر شهر اوز (ویکتور فلمینگ- ۱۹۳۹)

۳۵- غرامت مضاعف (بیلی وایلدر- ۱۹۴۴)

۳۶- جنگ ستارگان (جرج لوکاس- ۱۹۷۷)

۳۷- تقلید زندگی (داگلاس سیرک- ۱۹۵۹)

۳۸- آرواره ها (استیون اسپیلبرگ- ۱۹۷۵)

۳۹- تولد یک ملت (دی دبلیو گریفیث- ۱۹۱۵)

۴۰- کابوس های عصرگاهی (مایا درن و الکساندر حمید- ۱۹۴۳)

۴۱- ریو براوو (هاوارد هاوکز- ۱۹۵۹)

۴۲- دکتر استرنجلاو (استنلی کوبریک- ۱۹۶۴)

۴۳- نامه های یک زن ناشناس (ماکس افولس- ۱۹۴۸)

۴۴- شرلوک جونیور (باستر کیتون- ۱۹۲۴)

۴۵- مردی که لیبرتی والانس را کشت (جان فورد- ۱۹۶۲)

۴۶- چه زندگی محشری (فرانک کاپرا-۱۹۴۶)

۴۷- مارنی (آلفرد هیچکاک-۱۹۶۴)

۴۸- مکانی در آفتاب (جرج استیونس- ۱۹۵۱)

۴۹- روزهای بهشت (ترنس مالیک- ۱۹۷۸)

۵۰- منشی همه کارۀ او (هاوارد هاوکز- ۱۹۴۰)

۵۱- نشانی از شر (اورسون ولز- ۱۹۵۸)

۵۲- این گروه خشن (سم پکین پا- ۱۹۶۹)

۵۳- گرِی گاردنز(آلبرت و دیوید می زلیس، الن هوده و مافی مه یِر-۱۹۷۵)

۵۴- سانست بلوار(بیلی وایلدر- ۱۹۵۰)

۵۵- فارغ التحصیل (مایک نیکولز- ۱۹۶۷)

۵۶- بازگشت به آینده (رابرت زمیکس- ۱۹۸۵)

۵۷- جنایات و جنحه (وودی الن- ۱۹۸۹)

۵۸- فروشگاه کنار خیابان (ارنست لوبیچ- ۱۹۴۰)

۵۹- پرواز بر فراز آشیانه فاخته- در ایران به "دیوانه از قفس پرید" مشهور است- (میلوش فورمن- ۱۹۷۵)

۶۰- مخمل آبی ( دیوید لینچ- ۱۹۸۶)

۶۱- چشمان کاملا بسته (استنلی کوبریک- ۱۹۹۹)

۶۲- درخشش (استنلی کوبریک- ۱۹۸۰)

۶۳- چشمه های عشق (جان کاساوتیس- ۱۹۸۴)

۶۴- جانی گیتار (نیکلاس ری- ۱۹۵۴)

۶۵- رایت استاف (فیلیپ کافمن- ۱۹۸۳)

۶۶- رود سرخ (هاوارد هاوکز- ۱۹۴۸)

۶۷- عصر جدید (چارلی چاپلین- ۱۹۳۶)

۶۸- بدنام (آلفرد هیچکاک- ۱۹۴۶)

۶۹- کویانیس کاتسی-زندگی بدون توازن (گادفری رجیو-۱۹۸۲)

۷۰-واگن دسته موزیک (وینسنت مینه لی)

۷۱- گروندهاگ دِی- روز موش خرما (هارولد ریمیس- ۱۹۹۳)

۷۲- ژست شانگهای (جوزف فون اشترنبرگ- ۱۹۴۱)

۷۳- شبکه (سیدنی لومت- ۱۹۷۶)

۷۴- فارست گامپ (رابرت زمیکس- ۱۹۹۴)

۷۵- برخورد نزدیک از نوع سوم (استیون اسپیلبرگ- ۱۹۷۷)

۷۶- امپراتوری ضربه می زند (اروین کرشنر- ۱۹۸۰)

۷۷- دلیجان (جان فورد- ۱۹۳۹)

۷۸- فهرست شیندلر (استیون اسپیلبرگ- ۱۹۹۳)

۷۹- درخت زندگی (ترنس مالیک-۲۰۱۱)

۸۰- مرا در سن لویی ملاقات کن (وینسنت مینه لی- ۱۹۴۴)

۸۱- تلما و لوئیز (ریدلی اسکات- ۱۹۹۱)

۸۲-مهاجمان صندوقچه گمشده (استیون اسپیلبرگ- ۱۹۸۱)

۸۳- بزرگ کردن بچه (هاوارد هاوکز- ۱۹۳۸)

۸۴- بازماندگان (جان بورمن-۱۹۷۲)

۸۵- شب مردگان زنده (جرج رومرو- ۱۹۶۸)

۸۶- شیرشاه (راجر آلرز و راب مینکوف-۱۹۹۴)

۸۷- درخشش ابدی یک ذهن پاک (میشل گوندری- ۲۰۰۴)

۸۸- داستان وست ساید (رابرت وایز و جروم رابینز- ۱۹۶۱)

۸۹- در مکانی پرت (نیکلاس ری- ۱۹۵۰)

۹۰- اینک آخرالزمان (فرانسیس فورد کاپولا- ۱۹۷۹)

۹۱- ئی تی (استیون اسپیلبرگ- ۱۹۸۲)

۹۲- شب شکارچی (چارلز لافتون- ۱۹۵۵)

۹۳- پائین شهر (مارتین اسکورسیزی-۱۹۷۳)

۹۴- ساعت بیست و پنج (اسپایک لی- ۲۰۰۲)

۹۵- سوپ اردک (لئو مک کاری- ۱۹۳۳)

۹۶- شوالیه سیاه (کریستوفر نولن- ۲۰۰۸)

۹۷- برباد رفته (ویکتور فلمینگ- ۱۹۳۹)

۹۸- دروازه بهشت (مایکل چیمینو-۱۹۸۰)

۹۹- ۱۲ سال بردگی (استیو مک کوئین- ۲۰۱۳)

۱۰۰- تکخال در حفره (بیلی وایلدر- ۱۹۵۱)

غیرمنتظره‌ها و جای خالی نام‌ها

پرویز جاهد

منتقد فیلم

نظرخواهی اخیر وبسایت بی بی سی از منتقدان سینمایی در مورد انتخاب ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینمای آمریکا و برگزیده شدن فیلم "همشهری کین" ساختۀ اورسون ولز به عنوان برترین فیلم تاریخ ۱۲۰ سالۀ سینمای آمریکا، بار دیگر نشان داد که هنوز سینمای کلاسیک آمریکا نفوذ و محبوبیت زیادی در میان منتقدان سینمایی جهان دارد و هنوز هیچ فیلمی در طی چهل سال گذشته در آمریکا تولید نشده که بتواند با فیلم های کلاسیکی مثل "همشهری کین"، "سرگیجه" یا پدرخوانده در این زمینه رقابت کرده و در صدر لیست فیلم های برتر آمریکایی این منتقدان بنشیند.

سینمای آمریکا، یکی از مهم ترین و شگفت انگیزترین سینماهای دنیاست. سینمای آمریکا، نه تنها از نظر صنعتی و تکنولوژیک اهمیت دارد بلکه از نظر تنوع ژانرها، سبک ها و گرایش ها، یکی از غنی ترین سینماهای ملی جهان به شمار می رود. جدا از حجم عظیم محصولاتی که در استودیوهای بزرگ هالیوود تولید می شود، جریان های مستقل و کوچکی در سینمای آمریکا فعال اند که از نظر نوآوری های فرمی و هنری، بسیار جذاب و تاثیرگذارند.

توانایی های فن سالارانۀ سینمای آمریکا به همراه قدرت داستان گویی شگفت انگیز، نظام ستاره سالاری و حضور ستارگان بزرگ و جذابیت های تصویری و روایی آن، موقعیت ممتاز و یگانه ای برای این سینما در جهان فراهم کرده که هیچ سینمای ملی دیگری قادر به رقابت با آن نیست. کمتر سینمای کشوری را می توان سراغ کرد که از نظر ویژگی های فنی، قدرت تاثیرگذاری بر مخاطب، سود مالی و سرگرم کننده بودن، توانایی رقابت با سینمای آمریکا را داشته باشد و کمتر فیلمساز غیرآمریکایی را سراغ داریم که تحت تاثیر سینمای آمریکا نبوده باشد و یا دلش نخواهد که به نوعی وارد سیستم فیلمسازی این کشور شود چرا که او می داند از طریق ورود به سیستم تولید و پخش سینمای آمریکا می توان مخاطب جهانی داشت و به فروش های چند میلیارد دلاری دست یافت.

سینمای آمریکا نه تنها نقش مهمی در توسعه تکنولوژی و تجهیزات سینمایی و جلوه های ویژه صوتی و تصویری داشته است بلکه با تولیداتش در حوزه ها، قالب ها و ژانرهای مختلف از فیلم های استودیویی هالیوودی گرفته تا آثار سینماگران مستقل، فیلمسازان آوانگارد و تجربی و سینمای مستند؛ نقش انکارناپذیری در تحول زبان سینما و توسعه و ارتقای قابلیت های بیانی آن ایفا کرده است.

نظرخواهی بی بی سی از ۶۲ منتقد سینمایی از سراسر جهان برای رسیدن به لیستی از صد فیلم برتر تاریخ سینمای آمریکا نشان می دهد که این تنها سینمای هنری و روشنفکرانه و مستقل آمریکایی نیست که برای این منتقدان جذابیت داشته و بر آنها تاثیر گذاشته بلکه بسیاری از فیلم های استودیویی و کلاسیک و عامه پسند هالیوودی نیز برای آنها جذاب اند و در جدول نهایی آنها قرار گرفته اند و این تفاوت اصلی این جدول با جدول های مشابه دیگر از جمله لیست بی اف آی یا لیست فیلم های برتر نشریاتی مثل سایت اند ساوند و کایه دو سینما است.

می توان تصور کرد که انتخاب ده فیلم برتر از میان محصولات سینمایی آمریکا، انتخابی چالش برانگیز برای منتقدان سینمایی بوده است چرا که تاریخ سینمای آمریکا و تنوع فیلم های آمریکایی از نظر سبک ها، جریان ها و ژانرها به حدی گسترده است که کار هر منتقدی را برای انتخاب بهترین فیلم هایش از میان تولیدات ۱۲۰ سالۀ این کشور، سخت می کند.

رقابت همیشگی همشهری کین و سرگیجه

تنها در نظرخواهی سال ۲۰۱۲ نشریۀ "سایت اند ساند" و موسسۀ فیلم بریتانیا (بی اف آی) بود که فیلم "سرگیجه" ساختۀ آلفرد هیچکاک توانست بر "همشهری کین" پیشی گرفته و به عنوان برترین فیلم تاریخ سینما، جایگزین آن شود اما اینک در نظرخواهی بی بی سی، "همشهری کین"، بار دیگر به عنوان برترین فیلم سینمای آمریکا شناخته شده و در صدر جدول منتقدان نشسته در حالی که "سرگیجه" در جایگاه سوم قرار گرفته است.

فیلم "پدرخوانده" ساخته فرانسیس فورد کاپولا نیز که در نظرخواهی بی اف آی در رتبۀ ۲۱ قرار داشت، در جدول بی بی سی در جایگاه دوم قرار گرفته است. پس از آن "ادیسه فضایی" (استنلی کوبریک)، "جویندگان" (جان فورد)، "طلوع" (مورنائو)، "آواز در باران" (استنلی دانن)، "روانی" (آلفرد هیجکاک)، "کازابلانکا" (مایکل کورتیس) و قسمت دوم "پدرخوانده" (فرانسیس فورد کاپولا) به ترتیب جایگاه چهارم تا دهم لیست بهترین فیلم های تاریخ سینمای آمریکا را به خود اختصاص داده اند.

شگفتی‌ها

انتخاب شدن خیلی از فیلم ها به ویژه فیلم هایی چون "همشهری کین"، "سرگیجه"، "طلوع"،" ادیسه فضایی"، "روانی" و "پدرخوانده"، بسیار قابل پیش بینی بود چرا که این فیلم ها سال هاست که نامشان در لیست فیلم های برتر در نظرخواهی های مختلف نشریات و موسسات سینمایی تکرار می شود. اما قرار گرفتن فیلم آوانگارد و کاملا تجربی "کابوس های عصرگاهی" ساختۀ مایا درن در جایگاه چهلم این لیست در میان انبوه آثار کلاسیک و متعارف هالیوودی، تا حد زیادی عجیب و غیرعادی به نظر می رسد. همینطور قرار داشتن مستندهایی مثل "گِرِی گاردِنز" ساخته برادران می زلیس و "زندگی بدون توازن" ساختۀ گادفری رجیو در این لیست، کاملاً غیرمنتظره است.

اما اینکه چگونه فیلمی مثل "پایین شهر" مارتین اسکورسیزی در جایگاه ۹۳ و یا "درخشش" استنلی کوبریک در جایگاه ۶۲ و "چشمه های عشق" جان کاساوتیس در رتبۀ ۶۳ جدول منتقدان قرار گرفته اما فیلمی مثل "بازگشت به آینده" رابرت زمیکس در جایگاه ۵۳ می نشیند، غیرقابل پیش بینی و سوال برانگیز است.

جز جان کاساوتیس، رابرت آلتمن، دیوید لینچ، چارلز برنت، اسپایک لی، و میشل گوندری، از فیلمسازان مستقل آمریکایی مثل پیتر باگدانوویچ، جیم جارموش، جان سیلز، سیدنی پولاک، آلن.جی. پاکولا، پل تامس آندرسون، ریچارد لینک لیتر و جف نیکولز هیچ فیلمی در این لیست نیست.

همچنین می توان پرسید چرا هیچ فیلمی از برخی سینماگران برجستۀ آمریکایی مثل الیا کازان، رائول والش، کینگ ویدور، جان هوستون، آنتونی مان، مارتین ریت، آرتور پن، فرد زینه من، برایان دی پالما، کلینت ایستوود، مایکل مان، دیوید فینچر و یا برادران کوئن در این لیست وجود ندارد.

بی تردید جای برخی از آثار درخشان سینمای آمریکا مثل "کشتن مرغ مقلد" ساختۀ رابرت مولیگان، "ژنرال" اثر باستر کیتون، "خواب بزرگ" هاوارد هاوکز، "جنگ آسفالت" و "شاهین مالت" جان هوستون، "کلمانتین عزیزم" و "خوشه های خشم" جان فورد، "آه برادر کجایی"، "جایی برای پیرمردها نیست" و "فارگو" برادران کوئن، "آخرین نمایش" پیتر باگدانوویچ، "خون به پا خواهد شد" و "ماگنولیا"ی پل تامس آندرسن، "سایه ها"، "شب افتتاح" و "چهره ها" اثر جان کاساوتیس، "برش های کوتاه" رابرت آلتمن، "تعقیب" و "بانی و کلاید" اثر آرتور پن، "بچه رزمری" و "مستاجر" رومن پولانسکی، "بد لندز" ترنس مالیک، "همه مردان رئیس جمهور" آلن.جی پاکولا، " آنها به اسب ها شلیک نمی کنند" سیدنی پولاک، "ایزی رایدر" دنیس هاپر، "تپه" مارتین ریت، "اسب کهر را بنگر" و "ماجرای نیمروز" ساختۀ فرد زینه من، "آمریکا آمریکا"، " در بارانداز" و " اتوبوسی به نام هوس" ساختۀ الیا کازان، "شکاچی گوزن" مایکل چیمینو و "عجیب تر از بهشت" و "مرد مرده" جیم جارموش در این لیست به شدت خالی است.